Der makta rår

– Kven har mest makt, direktøren i Fritt Ord, altså deg, eller styreleiaren, Georg Fredrik Rieber-Mohn?

– I Fritt Ord og i alle andre liknande stiftingar er det styreleiaren som er øvste sjefen. Det er han og resten av styret som tek alle dei viktigaste avgjerslene.

– Eg spør fordi eg lurer på kva kriterier de har lagt til grunn i arbeidet med å identifisere den norske makteliten?

– Å vera synleg er nesten ikkje noko kriterium i boka. Vi har leita etter den reelle beslutningsmakta over politikk og økonomi. Posisjon tel ofte, men også nettverk og personlege eigenskapar.

– Du beklaga deg nylig («Sjokk! Vantro!») på Facebook over at det i år ikkje blei servert «begravelses-snitter» på Fafo-festen, som er ein av dei mange august-festane der kultur- og makteliten minglar med kvarandre. Dette er ei verd du kjenner inngåande?

– Haha, det var ein freistnad på å vera morsom, etter ei veke med mykje merksemd om hagefestane. Og så tykte eg det var så fint at Fafo var dei einaste som heldt på gammaldags mat … Og ja, i tjue år har slike sosiale samanhengar vore del av jobbane mine – det å møta masse menneske med idear.

– Kva har då overraska deg mest i arbeidet med boka om Norges mektigaste?

– Redaksjonen og eg har funne fram til ganske mange juristar og økonomar i finansnæringane fleire av oss ikkje kjende til frå før – dei som får stor makt ved å flytta pengar og papir for andre. Det same gjeld mektige byråkratar i departement og direktorat, ikkje berre på toppnivå.

– Det er ganske ofte slik at den reelle makta skjuler seg, skriv du i innleinga. De har prøvd å kartlegge dei som «virkelig trekker i trådene». Trur du det finst endå mektigare folk der ute, i blindsona åt juryen?

– Det er viktig å få fram at dei mest synlege i samfunnet ikkje nødvendigvis er dei med mest makt – ikkje i politikken, ikkje i næringslivet. Norge er eit svært gjennomsiktig og ope samfunn, men det finst sjølvsagt makt som ikkje er så synleg.

– Kven mister makt, kven får meir?

– Makta flyttar seg over tid, det er klårt. Aksel Braanen Sterri skriv godt i boka, som forresten består av 150 sider med analysar og 100 sider med lister og grunngjevingar, om at ingeniørutdanna har mista makt og juristar og økonomar har fått endå større makt.

– Kvar er avmakta størst?

– Det veit eg ikkje. Mangel på makt treng ikkje kjennast som avmakt. Dei fleste av oss vil helst vera vanlege menneske som har det bra.

– Er det sant at makt korrumperer?

– Vanlegvis gjer den ikkje det. Men mange knyter noko ibuande negativt til makt. Det er dumt. Som oftast fører makt til noko bra. Makt er ikkje synonymt med maktmisbruk.

Jon Kåre Time

Journalist i samfunnsavdelingen.